Click here for the English version

Myfyrdodau ar fy niwrnod yng Gynhadledd CILIP 2025 

Roeddwn i'n ddigon ffodus i ennill bwrsariaeth Diwrnod 1 CILIP Cymru er mwyn mynychu cynhadledd CILIP 2025 yn Birmingham. Thema’r gynhadledd oedd egwyddor ‘Seren y Gogledd' o sut mae'r sector Llyfrgell a Gwybodaeth yn helpu i arwain a chyfeirio gweithwyr proffesiynol a defnyddwyr gwybodaeth at wybodaeth ddibynadwy mewn cyfnod o newid cyflym i'r sector. Roedd y thema hon o arweiniad a chyfarwyddyd yn taro tant gyda mi yn bersonol, gan fy mod i’n gobeithio ailgysylltu â phopeth sy'n ymwneud â CILIP a llyfrgelloedd, ac ailddilysu fy Siarteriaeth ar ôl fy nghofrestriad proffesiynol gychwynnol yn 2017.

 

Roedd yr araith agoriadol ar destun 'Pŵer Eiriolaeth' gan Sebastian Cuttill o’r News Media Association yn alwad gyffrous ar yr angen i holl aelodau CILIP uno ac eirioli dros bwysigrwydd ein rolau a'n sefydliadau wrth amddiffyn mynediad at wybodaeth ddibynadwy, diduedd a moesegol. Roedd yn ddiddorol clywed am waith y Glymblaid Hawliau Creadigol mewn Deallusrwydd Artiffisial (CRAIC), gan helpu i warchod hawlfraint a sicrhau tryloywder defnydd yn y sector creadigol. Mae undod y sector creadigol wrth ddod at ei gilydd yn sicr yn enghraifft ysbrydoledig o'r dull y gallai'r sector Llyfrgell a Gwybodaeth ei fabwysiadu. Roedd peryglon Deallusrwydd Artiffisial - disodli prif ffynonellau gwybodaeth, camwybodaeth er budd masnachol a diffyg cydnabyddiaeth am waith gwreiddiol - yn thema a phryder gyson trwy gydol y gynhadledd. Parhaodd y panel bore ar 'Diweddariad Rheoleiddiol ar Ddeallusrwydd Artiffisial a Hawlfraint AI’ â'r drafodaeth hon, gyda Naomi Korn yn cyflwyno barn ychydig yn groes ar yr angen i gydbwyso hawliau awduron (gan gynnwys priodoli a thalu) gyda phragmatiaeth hawliau ac anghenion defnyddwyr yn unol â pholisïau defnydd teg. Roedd yn sobreiddiol clywed yr Athro Jane Secker o Brifysgol Llundain yn tynnu sylw at y materion a’r problemau y mae Deallusrwydd Artiffisial wedi'u cyflwyno i'r sector Addysg Uwch, o ran gwaith cwrs a chyflwyniadau a gynhyrchir gan Ddeallusrwydd Artiffisial, a'r ofnau ynghylch dibrisio a disodli deunyddiau ffynhonnell gwreiddiol, arbenigwyr pwnc ac yn wir astudiaeth prifysgol ei hun. Cafwyd trafodaeth ddiddorol ar welliannau i'r Bil Data (Defnydd a Mynediad), gyda phanelwyr yn cytuno ar yr angen i'r sector Llyfrgell a Gwybodaeth fod yn rhan o'r ddeialog barhaus, ac ar bwysigrwydd mwy o lythrennedd Deallusrwydd Artiffisial o fewn Llythrennedd Digidol ehangach. 

 

Roedd yr ail sesiwn ar ‘Addasu Data a Tynnu Mynediad yn yr Unol Daleithiau’ o ddiddordeb arbennig i'm rôl arbennig i. Fel rhan o fy swydd yn Iechyd Cyhoeddus Cymru, rwy'n gweithredu fel 'hyrwyddwr e-Lyfrgell', gan helpu i lunio a chynyddu ymgysylltiad yng ngwaith e-Lyfrgell ardderchog GIG Cymru. Mae'r grŵp hyrwyddwyr wedi bod yn pryderu am olygu a chael mynediad at rai pynciau yng nghronfa ddata Pubmed/Medline ac mae'n awyddus i fonitro'r sefyllfa. Roedd yn ddefnyddiol clywed am ddatganiad CILIP ar y mater hwn a'r gwahoddiad i aelodau CILIP rannu gwybodaeth ac enghreifftiau o dynnu data. Rhannodd Isobel Eddyshaw o Brifysgol Exeter ei gwaith ar fonitro addasu data a thynnu mynediad, gan gynnwys ei system arsylwi o statws a thynnu termau MeSH penodol a'i gwaith yn cynhyrchu canllawiau llyfrgell i godi ymwybyddiaeth. Roedd yn ddiddorol ystyried pa mor ddibynnol yw cronfeydd data eraill ar gronfa ddata allweddol yr Unol Daleithiau, PubMed, gyda'r panelydd John Barbrook o Brifysgol Lancaster yn awgrymu yr angen i edrych y tu hwnt i lenyddiaeth ryngwladol arall. 

 

Roedd prif araith amser cinio Rebecca Lawrence ar y Llyfrgell Brydeinig yn un angerddol ac yn ein hatgoffa o bleser llyfrgelloedd a'u pwysigrwydd wrth feithrin y profiadau cynnar gwych hynny o ddarllen a dysgu. Roedd y sesiwn olaf a fynychais ar Agentic AI, gan Dr Andrew Cox o Brifysgol Sheffield. Gan fod fy swydd yn cynnwys ymchwil eilaidd, roedd yn ddiddorol iawn clywed mwy am botensial creu asiantau er mwyn helpu i weithredu fel cynorthwywyr ymchwil gyda Agentic AI. Mae'r sgwrs wedi fy ysbrydoli i ymgysylltu ymhellach â Microsoft Copilot i brofi a gwerthuso ei allbwn.

 

Hoffwn fynegi fy niolch unwaith eto i CILIP Cymru am y fwrsariaeth wnaeth fy ngalluogi i fynychu'r gynhadledd.

Claire Morgan, Uwch Ddadansoddwr Tystiolaeth a Gwybodaeth, Iechyd Cyhoeddus Cymru Abertawe 

Reflections on my day at CILIP Conference 2025

I was fortunate enough to win the Day 1 CILIP Wales bursary funded place to attend the CILIP 2025 conference in Birmingham. The theme of the conference was the ‘North Star’ principle of how the Library and Information sector helps guide and direct professionals and knowledge users to trustworthy information in a time of rapid change for the sector. This theme of guidance and direction resonated with me personally, as I was hoping to reconnect with all things CILIP and library-related, and revalidate my Chartership after my initial professional registration in 2017. 

 

The opening keynote on ‘The Power of Advocacy’ from Sebastian Cuttill of News Media Association was a stirring call on the need for all CILIP members to unite and advocate for the importance of our roles and institutions in protecting access to trustworthy, unbiased and ethically sourced information. It was interesting to hear about the work of the Creative Rights in AI Coalition (CRAIC), helping to preserve copyright and ensure transparency of use in the creative sector. The unity of the creative sector coming together is certainly an inspiring example of the approach the Library and Information sector could adopt. The dangers of AI- replacing primary sources of information, disinformation for commercial gain and lack of recognition or remuneration for original work- was a key theme and concern throughout the conference. The morning panel on ‘AI and Copyright Regulatory Update’ continued this discussion, with Naomi Korn presenting a slightly opposing view on the need to balance authors’ rights (including attribution and remuneration) with the pragmatism of users’ rights and needs in line with fair use policies. It was sobering to hear Prof. Jane Secker from University of London highlight the issues AI has brought to the HE sector, in terms of AI-generated coursework and submissions, and the fears around the devaluing and replacement of original source material, subject experts and indeed university study itself. There was interesting discussion on amendments to the Data (Use and Access) Bill, with panellists agreeing on the need for the Library and Information sector to be part of the ongoing dialogue, and on the importance of greater AI literacy within broader Digital Literacy. 

 

The second session on ‘Data Modification and Access Removal in the US’ was of particular interest for my role. As part of my job in PHW, I act as an ‘e-Library champion’, helping to shape and increase engagement in the work of the excellent NHS Wales e-Library. The champions group has been concerned about redaction and access to some topics in the Pubmed/Medline database and is keen to monitor the situation. It was useful to hear about the CILIP statement on this matter and the invitation for CILIP members to share information and examples of data removal. Isobel Eddyshaw from University of Exeter shared her work on monitoring data modification and access removal, including her observation system of the status and removal of particular MeSH terms and her work producing library guides to raise awareness. It was interesting to consider how reliant other databases are on the key US database PubMed, with panellist John Barbrook from Lancaster University suggesting the need to look beyond to other international literature. 

Rebecca Lawrence’s passionate lunchtime keynote on the British Library was so heartfelt and a lovely reminder of the joys of libraries and their importance in instilling those wonderful early experiences of reading and learning. The final session I attended was on Agentic AI, from Dr Andrew Cox of The University of Sheffield. As my role involves secondary research, it was very enlightening to hear more about the potentials of creating agents to help act as research assistants with Agentic AI. The talk has inspired me to engage further with Microsoft Copilot to test and appraise its output.

 

I want to again express my gratitude to CILIP Wales for the bursary to attend the conference. 

 

Claire Morgan, Senior Evidence and Knowledge Analyst, Public Health Wales Swansea